Zarys szkolnictwa w Niedzieliskach
Okres zaborów
Pierwsza 1-klasowa szkoła w Niedzieliskach powstała w 1891 r. na miejscu zlikwidowanej maszynowni szybu kopalnianego. W budynku mieściły się dwie izby lekcyjne i mieszkanie dla nauczyciela. W szkole tej uczono w języku polskim, podobnie jak w całej Galicji. Ponieważ salki lekcyjne nie mogły pomieścić wszystkich dzieci, wynajęto izbę lekcyjną w prywatnym domu Marii Kłyk. W 1900 r. sala lekcyjna została przeniesiona do prywatnego domu Stanisława Gergowischa, który był równocześnie nauczycielem tej szkoły. W tym też roku szkoła uzyskała status 2-klasowy, a liczba uczniów wahała się od 80 do 100.
Okres międzywojenny
Po I wojnie światowej szkoła nadal mieściła się w starej maszynowni i wynajętym lokalu. Była to już jednak szkoła 5-klasowa. Przed rokiem 1925 przyjęła imię Jana Kochanowskiego. Z powodu zbyt małych sal lekcyjnych od 1934 r. uczniowie klas IV-VII musieli chodzić pieszo do szkoły na Pechnik – nie było wtedy połączenia autobusowego z Jaworznem. Rodzice postanowili zawiązać Komitet Obywatelsko-Rodzicielski, którego celem było zorganizowanie szkoły w Niedzieliskach. O aktywnej pracy rodziców świadczą liczne protokoły z odbytych zebrań. W 1938 r. władze
oświatowe wydały zgodę na zorganizowanie 5 klas w Niedzieliskach i obiecały
zorganizowanie klas VI i VII w następnym roku. Na zebraniu Komitetu 29 stycznia 1939 r. pojawił się nowy cel – nie rozbudowa starej szkoły, ale budowa nowej. Stosowano różne formy zdobywania funduszy: miesięczne składki obywateli (po 20 gorszy), zabawy i festyny, zbiórki wśród robotników w zakładach pracy. Pieniądze zebrane przez Komitet zostały złożone w Banku Spółdzielczym w Jaworznie. Jednak II wojna światowa przerwała realizację tego zadania.
II wojna światowa
W czasie okupacji niemieckiej młodsze dzieci chodziły do szkoły w Niedzieliskach, a starsze na Pechnik. W 1939 r. z przedmiotów nauczania wycofano historię, język polski, geografię i religię. Wiosną 1940 r. władze okupacyjne wydały rozporządzenie o oddaniu wszystkich pomocy szkolnych i podręczników, a z terenu szkoły usunięto wszystkie napisy w języku polskim. Na początku roku szkolnego 1940/1941 dzieci wraz z nauczycielami powołano do robót publicznych przy porządkowaniu dróg. Kiedy w 1942 r. budynek szkoły na Pechniku przeznaczono na obóz jeńców angielskich, nastąpiło połączenie szkół nr 5 i 6 ze szkołą w Niedzieliskach. Na wiosnę 1943 r. władze okupacyjne zarządziły, aby dzieci pod nadzorem nauczycieli zbierały zioła lecznicze. Wszystkie pogodne dni dzieci spędzały w lesie, a nauczyciele dodatkowo całe wakacje, aby uzbierać wyznaczony kontyngent. Nauczycieli wykorzystywano też do rozmaitych spisów, np. ludności, bydła, drobiu, co powodowało, że w dni spisowe nie było nauki. W roku szkolnym 1944/1945 budynek szkolny zajęło wojsko, na skutek czego szkoły nr 3, 5 i 6 mieściły się w jednej sali, a nauka odbywała się co drugi dzień. 16 stycznia 1945 r. naukę przerwały działania wojenne prowadzone na terenie Jaworzna. Uroczyste otwarcie polskiej szkoły nastąpiło po ucieczce Niemców 12 lutego 1945 r.
Okres powojenny
Po wyzwoleniu w 1945 r. władze miejskie podjęły decyzję o utworzeniu w Niedzieliskach 7-klasowej szkoły powszechnej. Szkole przekazano największy i najokazalszy budynek zwany „Zamkiem”. W okresie międzywojennym mieszkał w nim dyrektor Huty Bieli Cynkowej, a w czasie okupacji Niemcy sprawujący kontrolę nad hutą w Niedzieliskach. Zwiększono liczbę godzin historii i geografii, a obniżono
liczbę godzin z innych przedmiotów, aby młodzież kończąca szkołę miała zrealizowaną całość materiału. Brakowało podręczników i przyborów szkolnych. Aby zastąpić podręczniki na lekcjach języka polskiego szkoła zamówiła czasopisma: „Płomyk”, „Płomyczek” i „Mały Płomyczek”. W chwili wyzwolenia biblioteka posiadała tylko 10 egzemplarzy. W szkole rozpoczęły działalność pierwsze organizacje: PCK, harcerstwo i Spółdzielnia Uczniowska. Szkoła nadal nie miała własnego budynku – mieściła się w 3 budynkach mieszkalnych i posiadała 5 sal. Nie miała też boiska i sali gimnastycznej. Rok szkolny 1961/1962 to rok szczególny – uczniowie rozpoczęli naukę w nowej szkole. W czasie uroczystości wzruszające było wystąpienie członka Komitetu Rodzicielskiego z czasów Polski międzywojennej Józefa Kłyka, który złożył pieniądze z takim trudem składane przez mieszkańców całych Niedzielisk przed II wojną światową. Przechowywane w czasie okupacji mały teraz jedynie znaczenie symboliczne. Fakt ten świadczył jednak o szlachetności tych ludzi, tak bardzo chcieli mieć nową szkołę. Marzenia ich spełniły się, ich dzieci i wnuki będą uczyły się w nowej szkole.
Materiał opracowano na podstawie „Historii szkolnej edukacji w Jaworznie
do 1945 r.” Marii Leś-Runickiej oraz najstarszej kroniki szkolnej
Wchodząc do „Trójki” na Niedzieliskach można zauważyć tablicę pamiątkową
z napisem:
SZKOŁA TA, POMNIK
TYSIĄCLECIA PAŃSTWA
POLSKIEGO ZBUDOWANA
ZOSTAŁA W LATACH
1960 – 1961
OFIARNOŚCIĄ KLASY
PRACUJĄCEJ M. JAWORZNA
1961
A oto kilka kolejnych, istotnych dat z historii SP3 w Jaworznie:
9 grudnia 1969 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie – Kuratorium Okręgu Szkolnego dla województwa krakowskiego i miasta Krakowa nadało Szkole Podstawowej nr 3 w Jaworznie imię Jana Kochanowskiego.
1 września 1999 r. Rada Miejska w Jaworznie dotychczasową ośmioletnią publiczną Szkołę Podstawową nr 3 w Jaworznie przekształciła w sześcioletnią publiczną Szkołę Podstawową nr 3.
12 grudnia 2001 r. Zarząd Miasta Jaworzna wyraził zgodę na utworzenie z dniem 1 września 2002 r. w Szkole Podstawowej nr 3 w Jaworznie oddziału integracyjnego klasy pierwszej dla dzieci niepełnosprawnych.
1 września 2017 r. Powrót do ośmioklasowej szkoły powszechnej. Najnowszą historię tworzoną przez współczesną Społeczność Szkolną (Uczniów, Nauczycieli oraz Rodziców) można śledzić poprzez szkolną stronę internetową (https://sp3.jaworzno.edu.pl) oraz FB (https://www.facebook.com/trojka.sp3.jaw).
